سابقه ترجمه و مطالعات ترجمه
کار ترجمه سابقهای بسیار طولانی دارد، اما مطالعات ترجمه رشتهی دانشگاهی نسبتاً پویایی است که به بررسی متن ترجمه، فرآیند ترجمه و نقش ترجمه در جوامع و در دورانهای تاریخی مختلف میپردازد. این رشته با رشتههای دیگری چون زبانشناسی، روان شناسی زبان، جامعهشناسی، تاریخنگاری و مطالعات فرهنگی تعامل دارد. یعنی هم ابزارهایی برای تحقیق در این رشتهها فراهم میکند و هم خود از یافتهها و ابزارهای پژوهشی استفاده میکند و راه را برای تحقیقات میان رشتهای هموار میکند.
انگیزه برای مطالعات ترجمه دانشگاهی
تأسیس و گسترش مطالعات ترجمه در مقاطع مختلف دانشگاهی، انگیزهای فراهم آورد برای معرفی مطالب اصلی این رشته به پژوهشگران، مترجمان، مدرسان ترجمه، ترجمهآموزان و همهی کسانی که با جنبههای نظری وعلمی ترجمه سر و کار دارند و به آنها میپردازند، کتاب حاضر جزیی از مجموعهی بزرگ «آشنایی با مطالعات ترجمه» است که به ترجمهای معادل نقشی متن مبداء خود است یا نه، باید :
- ابتدا آن را از لحاظ نوع متن، گونهی متن، و سبک تحلیل کنیم. زیرا نوع متن، روش ترجمه را تعیین و گونهی متن قراردادهای زبانی و متنی را منعکس میکند، و توجه به سبک، رابطهی میان فرم و معنا را روشن میسازد.
- در مرحلهی بعد باید متن مقصد را از لحاظ تصمیمهایی که مترجم در سطوح واژگانی، دستوری و سبکی گرفته تحلیل کرد تا معلوم شود با هر یک از اینها چه کرده و در نهایت آیا متن مقصد همان نقش متن مبداء را دارد یا نقش دیگری پیدا کرده است.
ارزشیابی کیفی ترجمه
مقالهی دوم:
«ارزشیابی کیفی ترجمه: توصیف زبانی در مقابل ارزیابی اجتماعی» به قلم جولیان هاوس دکترای زبانشناسی کاربردی و صاحبنظر در رشتهی مطالعات ترجمه است. وی در چکیدهی مقالهاش به معرفی رویکردهای خود در «ارزشیابی ترجمه» میپردازد و بدین وسیله در حقیقت گامی جلوتر به سوی نقد ترجمه بر میدارد. هاوس در این مقاله با معرفی سه رویکرد به ارزشیابی ترجمه میپردازد و معتقد است که این سه رویکرد از مفاهیم مختلف «معنا» و نقش آن در ترجمه سرچشمه میگیرند. سپس یک مدل ارزشیابی نقش گرا ـ کاربردی توصیف میشود که بین انواع مختلف ترجمه و نسخه تمایز قایل میشود و بر اهمیت استفاده از «فیلتر فرهنگی» درنوع خاصی از ترجمه تأکید میکند.
زبان میانجی جهانی – زبان انگلیسی
بخشی نیز به تأثیر زبان انگلیسی به عنوان یک زبان میانجی جهانی در فرآیند ترجمه اختصاص داده شده است. در آخر تفاوت مهم تحلیل زبانی و قضاوت اجتماعی در ارزشیابی ترجمه مطرح و معرفی میشود و در خصوص ارزشیابی کیفی ترجمه نتیجهگیری میشود. استفادهی جویان هاوس از نظریهی نظاممند نقشگرای هلیدی در بررسیهای مطالعات ترجمه گامی فراتر به سوی ارزشیابی و نقد ترجمه از رهگذر زبانشناسی را رقم میزند.
تحیلی گفتمان سیاسی از دیدگاه مطالعات ترجمه
مقالهی سوم
«تحلیل گفتمان سیاسی از دیدگاه مطالعات ترجمه» اثر کریستینا شفنر دکترا در رشتهی مطالعات ترجمه است. وی در این مقاله بعد از مرور مختصری بر اصول مطالعات ترجمه، به یک طرح کلی میان رشتهای در دو زمینهی مطالعات ترجمه و تحلیل گفتمان سیاسی دست پیدا میکند و با ارائهی مثالهایی ازترجمهی گفتمان سیاسی به «نقد» از دیدگاه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی میپردازد. وی بر این عقیده است که اگرچه گفتمان سیاسی معمولاً بر ترجمه تکیه دارد، تحلیل گفتمان سیاسی هنوز نتوانسته از پدیدهی ترجمه بهرهی کافی ببرد.
تأثیر ترجمه وسیاست بر یکدیگر
ین مقاله در پی آن است تا نشان دهد که رشتههای مطالعات ترجمه و تحلیل گفتمان سیاسی تا چه حد میتوانند از همکاری یکدیگر بهره بگیرند. در این مقاله ابتدا نمونههای مستند از متنهای سیاسی ترجمه شده ارائه میشود و سپس این نمونهها از منظر مطالعات ترجمه ارزیابی میشوند. با استفاده از این نمونهها تأثیرات سیاسی که بر اثر راهکارهای ترجمهای به وجود آمده، مورد توجه قرار میگیرند.
انتقال اطلاعات بین فرهنگها
همچنین به فرایندهایی اشاره میشود که از آن طریق اطلاعات از فرهنگی به فرهنگ دیگر منتقل میشود، و سرانجام ساختار و نقش متنهایی که در فرهنگ خود از اعتبار یکسان برخوردارند، تحلیل میشود. مقالهی شفنر بعد از مرور مختصری در رشتهی مطالعات ترجمه، یک طرح کلی میان رشتهای برای همکاری مطالعات ترجمه، یک طرح کلی میان رشتهای برای همکاری مطالعات ترجمه و تحلیل گفتمان سیاسی ارائه میکند. این کار از طریق اشاره به آگاهی در مورد مشخصههای متن، متنهای چندزبانه، تحلیل فرایند و سیاست ترجمه انجام میگیرد.
لازم میدانم که از زحمات خانم کتایون دولو دانشآموختهی رشتهی مطالعات ترجمه به خاطر همکاری با مترجم سپاسگزاری کنم.
همچنین قدردان زحماتی هستم که آقای مزدک بلوری ـ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد و مدرس رشتهی مطالعات ترجمه ـ امر ویراستاری این کتاب را برعهده داشتند.
میتوانید به صفحه ی اصلی کتاب برگردید و به کل فهرست کتاب نگاهی بیاندازید.
فهرست کتاب نقد ترجمه کاترینا رایس