یک آخر هفته را تصور کنید که با دوستانتان دورهم جمع شده‌اید و یک فیلم خارجی زبان انتخاب کرده که ببینید اما با پخش فیلم متوجه می‌شوید که زیرنویس فارسی فیلم مشکل دارد. فیلم در تمام دنیا محبوب شده و طی یک اتفاق نظر با دوستانتان این فیلم را انتخاب کرده‌اید و اصلا این دورهمی را هم به همین خاطر ترتیب داده‌اید. چند ساعتی اینترنت را زیر و رو می‌کنید بلکه یک نسخه مناسب از زیرنویس فارسی فیلم بیابید اما به در بسته می‌خورید.
بعد از آن یا از دیدن فیلم صرف‌نظر می‌کنید، یا اگر به زبان انگلیسی مسلط باشید آن را با زیرنویس انگلیسی پخش می‌کنید.
معمولا اگر زیرنویسی مشکل داشته باشد شامل مشکلاتی چون: روان نبودن ترجمه، ترجمه نشدن قسمتهایی از دیالوگ و یا حتی همزمان نبودن فیلم با زیرنویس است. ما در ادامه می‌خواهیم راهکارهایی را به شما مترجمین فیلم ارائه دهیم تا بتوانید زیرنویسی با کیفیت تولید کنید.
در این مقاله خواهید خواند:
نکات ضروری برای نوشتن زیرنویس فارسی فیلم
اگر مترجم هستید و قرار است به صورت تخصصی در زمینه نوشتن زیرنویس فارسی فیلم و یا نوشتن زیرنویس به هر زبان دیگری فعالیت کنید؛ در ابتدای کار، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند اما فراموش نکنید که شما فقط با خواندن این موارد نمی‌توانید در این زمینه حرفه‌ای شوید و برای متخصص شدن در هر زمینه‌ای نیاز به تمرین و تجربه زیاد است.
– کار با یک نسخه فیلم
1- مترجمی که مسئول تهیه‌ی متن زیرنویس فارسی فیلم است بایستی همواره با یک نسخه از فیلم کار کند؛ به این معنی که نسخه را عوض نکند تا زمان‌بندی دقیقی برای متن ارائه دهد.
در صورت امکان بایستی یک نسخه از لیست دیالوگ‌ها و واژه‌نامه لغات غیرمعمول، اسامی و مراجع ویژه مربوط به فیلم را در اختیار داشته باشد. (معمولاً در فیلم‌نامه‌ی اصلی فیلم متن دیالوگ‌ها یافت می‌شود بنابراین تهیه‌ی آن می‌تواند کمک خوبی به بررسی صحت آنچه باشد که مترجم می‌شنود.)
– دیدن کامل فیلم پیش از شروع ترجمه
2- وظیفه مترجم زیرنویس این است که پیش از شروع کار، فیلم را با دقت تماشا کند؛ سپس آنچه را شنیده است و با موضوع اصلی فیلم هم مطابقت داده؛ ترجمه کند و زیرنویس‌ها را به زبان مقصد بنویسد.
– تسلط کامل به زبان مبدا برای نوشتن زیرنویس فارسی فیلم
3- برای بالا بودن کیفیت ترجمه بایستی اصطلاحات و تفاوت‌های فرهنگی بین دو زبان را در نظر گرفت.
4- استفاده از واحدهای معنایی و لغوی ساده.
5- فشرده سازی دیالوگ در صورت نیاز. (گاهی صحنه‌ای که بیننده می‌بیند بسیار کوتاه است و دیالوگ بسیار سریع گفته می‌شود در این مواقع آنقدر باید تسلط بین دو زبان زیاد باشد که از جملات کوتاه و مرتبط استفاده شود.)
– قواعد مهم لغوی و گرامری
6- متن زیرنویس بایستی خط به خط و صفحه به صفحه براساس بلوک ها و/یا واحدهای گرامری توزیع شوند.
7- تا جایی که میسر است، هر زیرنویس بایستی به لحاظ معنایی و لغوی مستقل و کامل باشد.
8- تبدیل زبان مبدا به مقصد بایستی به طور مناسبی انجام شود و با لغات محاوره‌ای همخوانی داشته باشد.
9- زبان بایستی (به لحاظ قواعد) «صحیح» باشد زیرا زیرنویس‌ها به عنوان مدلی از ادبیات زبان مبدا تلقی می‌شوند.
– مواردی غیر از دیالوگ‌ها که حتما باید ترجمه شود
10- همه اطلاعات مهم نوشته شده در تصاویر (امضا، یادداشت ها و غیره) بایستی ترجمه شده و یکپارچه شود.
11- این واقعیت مسلم وجود دارد که بسیاری از بینندگان تلویزیونی با مشکل شنوایی مواجه هستند، و اطلاعات «غیرضروری»، مانند اسامی، تفکرات در حالیکه فرد صحبت نمی‌کند و غیره بایستی به صورت زیرنویس اضافه شوند.
12- ترانه ها بایستی در جایی که نیاز باشد، زیرنویس شود.
13- تکرار اسامی و عبارات تفهیمی معمول، همیشه نیاز نیست به صورت زیرنویس نوشته شود.
– توجه به ریتم فیلم به هنگام نوشتن زیرنویس فارسی
14- زیرنویس بایستی از ریتم صحبت دیالوگ فیلم تبعیت کند، و در صورت نیاز، روند قطع شدن و پل‌های صوتی در نظر گرفته شوند.
15- توزیع زبان در خود زیرنویس یا بالای آن بایستی با روند قطع شدن و پل‌های صوتی همراه باشد، زیرنویس بایستی برجسته یا معلق باشد و به هیچ وجه نبایستی زیر آن خط کشیده شود.
16- دوره زمانی همه زیرنویس‌ها در یک فیلم بایستی با ریتم خواندن تماشاگر مرتبط باشد.
17- نمایش زیرنویس فیلم بایستی منعکس کننده ریتم آن باشد.
18- هیچ زیرنویسی نبایستی کمتر از یک ثانیه ظاهر شود یا در صفحه نمایش برای بیش از هفت ثانیه باقی بماند (، به استثنای ترانه‌ها).
– چگونگی ساختار نوشتار زیرنویس فیلم
19- تعداد خطوط زیرنویس بایستی به دو خط محدود شود.
20- در هر جایی که دو خط با طول نابرابر وجود داشته باشد، خط بالایی بایستی کوتاه تر بوده و تا جایی که ممکن است عاری از هرگونه تصویر باشد و زیرنویس‌هایی که در سمت مناسب ترازبندی شده است (برای فارسی‌زبانان در سمت راست و برای حروف لاتین در سمت چپ) سبب می شوند که حرکت غیرضروری چشم کاهش یابد.
– نکات نهایی
21- همبستگی و ارتباط نزدیکی بین دیالوگ فیلم و محتوی زیرنویس وجود دارد، زبان مبدا و مقصد تا حد امکان بایستی همگام سازی شوند.
22- همبستگی و ارتباط نزدیکی بین دیالوگ فیلم و حضور زیرنویس‌ها وجود دارد.
23- بعد از اینکه زیرنویس فارسی فیلم تمام شد حتما باید یکبار ویرایش شود.
24- مترجم اصلی زیرنویس بایستی از انتهای فیلم مطلع باشد و این به آن معناست که باید پیش از ترجمه فیلم را یکبار داده باشد.
25- سال تولید زیرنویس و حق کپی رایت برای هر نسخه بایستی در انتهای فیلم نمایش داده شود.
7 نکته تکنیکال برای تولید زیرنویس
در بالا نکاتی گفته شد که به هنگام ترجمه زیرنویس فارسی فیلم باید رعایت شود. اما به غیر از آن موارد باید به مواردی اشاره کنیم که از لحاظ تکنیکال مهم است. اگر مترجم همان شخصی است که زیرنویس‌ها را می‌نویسد و به صورت یک فایل آماده می‌کند؛ بهتر است این موارد را هم بداند. اما گاهی نقش مترجم، فقط ترجمه است و این موارد تکنیکال به شخص دیگری سپرده می‌شود.
فونت و موقعیت زیرنویس
1- زیرنویس ها بایستی با حروف خوانا و فونتی نوشته شوند که به راحتی قابل خواندن باشد. حروف بایستی دارای خطوط تراز تیز باشند و در صفحه نمایش به طور ثابت مشاهده شوند.
2- موقعیت زیرنویس ها بایستی پایدار باشد، بعنوان مثال: برای فیلم‌ها در وسط صفحه نمایش باشد.
برای فیلم های ویدئویی و تلویزیونی در مرکز (سمت راست برای فارسی و سمت چپ برای انگلیسی) صفحه نمایش باشد.
دیالوگ های دو نفره در یک زیرنویس بایستی به صورت چپ یا چپ ـ محور برای انگلیسی و برعکس برای فارسی تنظیم شوند، افراد صحبت کننده بایستی با خط فاصله در ابتدای هر خط مشخص شوند.
نکاتی برای خوانایی زیرنویس فارسی فیلم
3- دربرنامه‌های ویدئویی، شفاف و خوانا بودن حروف با سایه افکندن یا باکس نیمه شفاف یا مشکی در پشت زیرنویس تشدید می گردد.
4- در زیرنویس‌های لیزری، خطوط تراز تیز و انتقال امولسیون باقیمانده می‌تواند با ترازبندی دقیق کانون پرتو لیزر و ترازبندی صحیح خروجی انجام شود.
5- در زیرنویس لیزری، خط پایه بایستی برای فرمت نمایش فیلم تنظیم شود.
6- تعداد حروف در هر خط بایستی با سیستم زیرنویس همخوانی داشته و در صفحه نمایش قابل دیدن باشد.
توجه به فرمت‌ها
7- با توجه به این که زمان خواندن هر تماشاگر متفاوت است و طول متفاوتی برای هر خط وجود دارد برای ویدئو/تلویزیون و زیرنویس فیلم‌ها، زیرنویس ویدئو/تلویزیون بایستی برای استفاده در هر فیلم سازگار شده باشد و عکس آن نیز صادق است؛ یعنی مطمئن باشیم که این فیلم با چه فرمت و دستگاهی پخش خواهد شد و برای آن متناسب شده باشد.
