به دلیل افزایش مهاجرت و پیشرفت صنعت و تکنولوژی، امروزه چندزبانی و چندفرهنگی ویژگی بیشتر جوامع مدرن شده است. فیلمسازان از گذشته تاکنون به مقولۀ چندزبانی و چندفرهنگی پرداختهاند و این موضوع در طول تاریخ سینما از دهۀ بیست میلادی تا عصر حاضر همواره مورد توجه برخی از فیلمسازان بوده است (دوایر، 2005).
سینتاس (2011) فیلم چندزبان Multilingual films را اثری میداند که در آن شخصیتها به بیشتر از یکزبان صحبت میکنند (ص. 215). وی معتقد است در تاریخ سینما فیلمسازان بهندرت سراغ تولید چنین آثاری رفتهاند زیرا از منظر سیاسی برخی دولتها نسبت به زبان ملی کشور خود تعصب دارند و اجازه نمیدهند محصولات فرهنگی به زبانی جز زبان ملی تولید و عرضه شوند؛ از طرفی دیگر ازنظر تجاری فیلمهای چندزبانه برای مترجمان چالشبرانگیز است و مانع از ترجمه و نشر سریع اثر میشود (ص. 216). سینتاس (2011) میگوید زبانها در حقیقت نمودی از مرزهای جغرافیایی و سیاسی هستند و ابعاد اجتماعی، فرهنگی و وجودی انسان را تعیین میکنند. فیلمسازان با به تصویر کشیدن شخصیتهایی که زبان مشترک و غیرمشترک دارند به قدرت متناقض زبان عینیت میبخشند؛ زبان میتواند میان مردم اسباب وحدت و هم تفرقه باشد؛ اگر بین انسانها مشترک باشد موجب درک و اگر نباشد سبب درد میگردد! که این خود اشارهای است به داستان برج بابل که روایتی است از غضب خداوند نسبت به غرور انسانها که در نهایت منجر به پدید آمدن زبانهای گوناگون و در نتیجه تفرقۀ میان انسانها شد. نداشتن زبان مشترک بیش از هر چیزی از این حقیقت پرده برمیدارد که متفاوت و متمایز بودن همچون حایلی انسان را غریب و دور از دیگران میکند.
حس گسستگی از هر آنچه که با روح و جان آدمی عجین شده و مواجهشدن با هر آنچه که حس دیگری و بیگانگی را به بیننده القا میکند اهداف عمدهای هستند که اغلب فیلمسازان با ساختن فیلمهای چندزبانه دنبال میکنند (ص. 216). سینتاس (2011، ص. 216) به نقل از کیارو (2007) به جنبۀ کُمیک و مضحک سوءتفاهم میان شخصیتها اشاره میکند که اغلب چاشنی فیلمهای چندزبانه است.
استراتژیهای ترجمه فیلمهای چندزبانه به نقل از سینتاس
وال (2005) برای ترجمۀ فیلمهای چندزبانه قانون مشخصی تعیین میکند. او میگوید اگر در نسخۀ اصلی فیلم چندزبانه، زبانهای دیگر ترجمه شده باشند، در ترجمۀ آن فیلم باید آن زبانها را به زبان مقصد ترجمه کرد، در غیر اینصورت این کار ضرورتی ندارد…
گمشده در ترجمه
فیلمهای چندزبانه و چندفرهنگی انسانهایی را به تصویر میکشند که باوجود زبانها و لهجههای گوناگون در کنار هم زندگی میکنند…